1927, 12 lipca – Decyzja Mogileńsko-Podolskiego Okręgowego Wydziału PZP USRR o dalszym zatrzymaniu ks. M. Sokołowskiego, proboszcza kościoła ze wsi Snitkowa.

 

 

DECYZJA

 

         12 lipca 1927 roku. Ja, pomocnik Pełnomocnika Mogileńsko-Podolskiego Okręgowego Wydziału i 24 Wydziału Granicznego PZP - Grański, zapoznałem się z powyższą sprawą, w której obywatel Sokołowski Marian Wincentowicz[1] został posądzony o przestępstwo z art. 54-13 oraz 56-21 Kodeksu Karnego USRR.

 

STWIERDZIŁEM:

 

Na podstawie zebranych dokumentów, oskarżających Sokołowskiego M. W. o służbę w wojskach Petlury w stopniu oficera, pod nazwiskiem Kurnicki, 12 kwietnia b.r. ksiądz Sokołowski, zamieszkały w Snitkowie, został aresztowany.

Oprócz tego, w wyniku przeprowadzonego wywiadu i śledztwa ustalono dodatkowo szereg faktów dotyczących antyradzieckiej agitacji oraz wywrotowej działalności Sokołowskiego, między innymi:

1. Przed wyborami do Rady Wiejskiej wsi Wierzbowiec agitował wiernych, aby wybierali do niej katolików, a nie Ukraińców, jednocześnie rozpowszechniając pogłoski o szybkim nadejściu białych Polaków. Podobną agitację prowadził we wsi Koszarowce;

2. Przy wstępowaniu do komsomołu katolika Kopaczyńskiego ze Snitkowa, Sokołowski groził mu śmiercią w przypadku nie wystąpienia z KSM oraz radził ojcu, aby ten przekonał syna, aby odszedł z komsomołu;

3. W swych kazaniach prowadził agitację przeciwko chodzeniu wiernych do sielbudów i posyłaniu dzieci do radzieckich szkół;

4.W celu odciągnięcia młodzieży od pracy społecznej zorganizował coś w rodzaju klubu religijnego z tańcami, grami itp.;

5.W jego domu odbywały się katechezy dla dzieci;

6.W swych kazaniach namawiał wiernych, aby zamiast do sądów radzieckich w przypadkach spornych zwracali się do niego. Obywatelce Stadnik zaproponował zwrot 25 rubli, przyznanych przez sąd na korzyść jej braci.

W związku z tym, że wraz z ustaleniem powyższych, został ujawniony cały szereg nowych, faktów wymagających dalszego śledztwa, a nowi, ważni świadkowie, wymagający przesłuchania (Kopaczyński, Gonczar, Borżemski) znajdują się poza granicami okręgu mogileńsko-podolskiego i jak do tej pory nie stawili się, celem złożenia zeznań, a właśnie upływa termin aresztowania Sokołowskiego Mariana Wincentowicza,

 

POSTANAWIA:

 

Zgodnie z art. [brak numeru] Ukraińskiego Kodeksu Karnego, zwrócić się do Prokuratora Okręgowego o przedłużenie aresztu obywatela Sokołowskiego M. W. o 1 miesiąc.

 

Pomocnik Pełnomocnika KRO

Grański

[podpis odręczny]

 

Zgoda: Zast. pomocnika Naczelnika do spraw SOCzi

Grossman

[podpis odręczny]

 

Potwierdzam:

Naczelnik Wydziału Okręgowego i 24 Oddziału Przygranicznego GPU

Dawidow

[podpis odręczny]

 

Zgodność:

[podpis nieczytelny]

 

Potwierdzona kopia, maszynopis w języku rosyjskim.

CDAWOU, fond 1, op. 12, spr. 124, ark. 152.


[1] Marian Sokołowski (1897-1988) – duchowny katolicki. Od października 1921 r. administrator rejonu na pograniczu dekanatów mohylewskiego i nowouszyckiego z siedzibą w Snitkowie. W latach 1921-1927 wielokrotnie aresztowany, m. in. pod zarzutem udziału w organizacji powstańczej. 28.09.1938 r. skazany w trybie doraźnym na karę śmierci przez rozstrzelanie. Po interwencji ze strony polskiej dyplomacji wykonanie wyroku zawieszono. W 1932 r. wymieniony do Polski. W 1938 r. został proboszczem katedry w Łucku i kanonikiem tamtejszej kapituły. W latach 1939-1944 przebywał na Węgrzech jako kapelan internowanego wojska polskiego. Po wojnie powrócił do kraju, gdzie zmarł w 1988 r. Zob.  Polacy na Ukrainie, t. II, s. 143, 146; Roman Dzwonkowski, Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR 1917-1839, Lublin 1998; Teofil Skalski, Terror i cierpienie, Lublin-Rzym-Lwów 1995.   

           

 
 

Powrót