1933, 26 wrzesień, Charków – Protokół zeznań aresztowanego Bolesława Skarbka odnośnie okoliczności „praktycznej działalności POW w ZSRR”.

 

 

Protokół zeznań

Skarbka-Szackiego Bolesława Władysławowicza

z dnia 26 września 1933 r.[1]

 

Pytanie: jaki charakter nosiło wasze wstąpienie do RKP(b) i dalsza w niej działalność?

Odpowiedź: wstąpienie to miało charakter dwulicowy. Wstąpiłem do RKP(b) jako członek POW. Zadanie moje polegało na tym, aby zdobyć zaufanie Partii i wykorzystać je przeciwko niej oraz władzy radzieckiej w celach i interesach POW.

            W szeregach Partii pozostając od stycznia 1919 r. aż do dnia aresztowania - 15 września 1933 r. i piastując z jej ramienia szereg odpowiedzialnych funkcji, prowadziłem działalność kontrrewolucyjną, będąc równocześnie kierownikiem POW na Ukrainie.

Pytanie: na czym polegała działalność POW w ciągu całego jej funkcjonowania w ZSRR?

Odpowiedź: praktyczną działalność POW i mój w niej udział podzielić można na 4 okresy:

1) okres wojny polko-radzieckiej w latach 1919-1920,

2) od podpisania pokoju w Rydze do faszystowskiego przewrotu w Polsce w maju 1926 r.,

3) od przewrotu majowego do apogeum rozwoju socjalizmu w ZSRR,

4) okres likwidacji organizacji w latach 1930-1933.

 

Pierwszy okres.

 

Zadania POW w 1920 r. polegały na tym, aby pomagać w rozszerzaniu terytorium i stworzeniu polskiego burżuazyjnego państwa pod sztandarami republiki demokratycznej. Plan POW polegał na oderwaniu od ZSRR Ukrainy i Białorusi i utworzeniu federacji Polski, Ukrainy i Białorusi pod protektoratem tej pierwszej. Plan ten był programem polskiego imperializmu, dążącego do ekspansji na wschód. Polska, sama będąc słabą, współdziałała na tym polu z wysoko rozwiniętymi państwami kapitalistycznymi.

            Podstawowym warunkiem realizacji imperialistycznej i zaborczej polityki była walka z ruchem rewolucyjnym w Polsce.

            POW była organizacją konspiracyjną, na czele której stał Piłsudski. Rozwijała ona swą działalność zarówno w Polsce jak i poza jej granicami. W Polsce działalność POW polegała na propagowaniu zasadności wojny imperialistycznej, podnoszeniu ducha patriotycznego wśród żołnierzy i ludności cywilnej, obsadzaniu stanowisk dowódczych w armii i zabezpieczaniu swych wpływów w II oddziale wywiadu, do obowiązków którego należała walka z rewolucyjnym ruchem w armii oraz propaganda i działalność wywiadowcza, którą zajmowały się także ośrodki POW za linią frontu. Podstawowym zadaniem na froncie było rozwinięcie działalności grup POW na tyłach przeciwnika.

            Działalność kontrrewolucyjnego peowiackiego podziemia w czasie wojny ogarnęła cały szereg odcinków, poczynając od politycznego wywiadu wojskowego z robotą propagandową włącznie wśród ludności polskiej (szczególnie wśród młodzieży).

 

Drugi okres

 

            Po podpisaniu traktatu ryskiego polskie klasy panujące zostały postawione przed koniecznością umocnienia swego panowania. W obozie burżuazyjno-obszarniczym doszło do nieporozumień, co do sposobów i metod umacniania swego panowania i odnośnie zasad polityki wewnętrznej.

            Tarcia w obozie panującym następowały zwłaszcza pomiędzy POW - na czele z Piłsudskim, a Narodową Demokracją na czele której stał Dmowski, popierany przez kułackiego „Piasta” z Witosem na czele.

            Dmowski reprezentował interesy tej części burżuazji, która była zainteresowana wejściem na rynki Związku Radzieckiego i nawiązaniem kontaktów handlowych z ZSRR.

            POW była niezadowolona z ustaleń ryskich, co w wyniku marszu na Kijów i późniejszego odwrotu pod Warszawę, Polska dostała terytorium dużo mniejsze od tego, które godziła się odstąpić władza radziecka do czasu „marszu na Kijów”. POW włączyło się do obozu aktywnych zwolenników interwencji przeciw ZSRR. W stosunkach międzypaństwowych, POW sabotowało wszelkie propozycje rządu radzieckiego ukierunkowane na utrzymanie pokoju, jak podpisanie paktu o nieagresji, umów handlowych itp. POW stawiało na wzrost ruchu powstańczego na Ukrainie i Białorusi. Pod wpływem POW, drugi oddział wojska polskiego okazywał poparcie „bandom petlurowskim” przerzucanym na terytorium Ukrainy, pochodom Tiutiunnyka i innych.

            W Polsce nie bacząc na ucisk mas robotniczych zachodniej Ukrainy i Białorusi, okazywano pełne poparcie Bułakowi-Bałachowiczowi z powierzeniem mu wojskowych oddziałów włącznie. Dlatego POW usiłowało zrealizować dwa zadania:

1. Ustanowić dyktaturę faszystowską,

2. Obalić ruch rewolucyjny.

            W celu realizacji tego pierwszego – ustanowienia faszystowskiej dyktatury, POW doskonale przygotowała przewrót, który nastąpił w maju 1926 r., przyjmując formę zbrojnego wystąpienia przeciw rządowi „hieno-piasta”.

            W celu zdławienia rewolucji, POW nie ograniczała się do popierania prowokacji i represji przeciw partii komunistycznej, ale przy pomocy swych agentów rozkładała ją od wewnątrz. Wprowadzanie swoich ludzi w szeregi partii komunistycznej, POW usiłowała przeniknąć na terytorium ZSRR, przeniknąć do Kominternu i WKP(b). Celem przekonania ośrodka warszawskiego o konieczności zwiększenia aktywności peowiackiego podziemia w ZSRR.

            W ZSRR działalność organizacji peowiackich polegała w tym okresie na:

wychodząc z podstawowych założeń przygotowania interwencji:

1. Odbudować na powrót rozbite w czasie wojny przez organy CZK organizacje peowiackie,

2. W walce socjalistycznych i kapitalistycznych elementów na bazie NEP przeciwstawić się z pomocą elementów kapitalistycznych, polityce władzy radzieckiej,

3. Popierać ruchy opozycyjne wewnątrz WKP(b) w danym okresie, w pierwszej kolejności trockizm, celem poderwania jedności Partii i jej rozbicia, jako siły kierowniczej w systemie dyktatury proletariatu,

4. Przygotować kadry do kontrrewolucyjnej działalności, przez wychowywanie młodzieży w duchu kontrrewolucyjnym.

5. Umieszczać członków POW w partyjnych, związkowych i rządowych organach oraz wykorzystywać ich stanowiska służbowe w celu realizacji zadań kontrrewolucyjnych POW.

6. Organizować sieć propagandowo-wywiadowczą oraz kontakt z kierowniczym ośrodkiem POW w Polsce.

 

            Realizując wymienione zadania, POW na Ukrainie w drugim okresie:

1) zorganizowała i umocniła podziemie w Kijowie, tworząc kierownicze centrum ukraińskie, reprezentowane przeze mnie i Politura, przy udziale Wiszniewskiego,

2) ośrodek ten rozprzestrzenił swój wpływ na ważniejsze instytucje kulturalne i oświatowe w Kijowie: Polskie Technikum Pedagogiczne, Szkołę, redakcję „Sierpa” i polską sekcję ministerstwa oświaty,

3) prowadziła szeroką działalność w kierunku wstrzymania komunizacji polskich instytucji kulturalno-oświatowych, wspierał i chronił kontrrewolucyjne nauczycielstwo, współdziałał w wychowaniu dzieci w duchu nacjonalistycznym,

4) sparaliżowała ostrze bolszewickiej samokrytyki, wziąwszy w swe ręce potężny oręż oddziaływania na masy – prasę. Wykorzystując ją do swoich celów, przemycając wrogą partii ideologię, skoncentrowała w redakcji peowiacki element, zamieniła redakcję w bazę propagandy wywrotowej,

5) działała przeciw jedności Partii, wspierając trockistowską opozycję w Kijowie i w kierownictwie KPP, czym usiłowała osłabić dyktaturę proletariatu.

6) utrzymywała kontakt z Polską,

7) umocniła swą pozycję dzięki przeniknięciu Skarbka na odpowiedzialną funkcję partyjną (kierownika Wydziału Agitacji i Propagandy komitetu okręgowego KPBU) i kandydata do WUCK.

8) sprzeciwiając się wprowadzeniu leninowskiej polityki narodowościowej podtrzymywał odchyły w kierunku miejscowego nacjonalizmu, a także wykorzystywał radziecką formę budownictwa kulturalnego, dla przekazywania kontrrewolucyjnych treści.

9) stworzyła warunki dla rozbudowy sieci podziemnej, dla wzmocnienia działalności przy wykonywaniu zadań, wynikających z charakteru faszystowskiego przewrotu w Polsce.

 

Trzeci okres

 

Od faszystowskiego „przewrotu majowego” w Polsce aż do 1930 r. Okres ten charakteryzuje się wzmocnieniem dyktatury Piłsudskiego. POW występuje tutaj jako kierownicze centrum faszyzmu, w którego rękach znalazła się faktyczna władza. Ustanowiwszy faszystowską dyktaturę, POW rozwinęła szeroką działalność celem reorganizacji armii, przeprowadziła czystkę wśród korpusu oficerskiego. Celem organizowania planów interwencyjnych, POW nie ograniczała się jedynie do reorganizacji armii i przemysłu zbrojeniowego.

            Wysiłki POW są skierowane na demilitaryzację życia w kraju. Zachodzi ożywienie związków o charakterze wojskowym („Strzelec”, „Skaut” i inne).

            Rozwój przemysłu w związku ze strajkami w Anglii w 1926 r. trwał niedługo. Polska wstąpiła w sferę nowej polityki gospodarczej, obejmującej przemysł i rolnictwo.

            W tych warunkach POW wzmaga walkę z partią komunistyczną i ruchem rewolucyjnym, stosując metody, które wzmagają przygotowania do faszystowskiego przewrotu.

            Działalność POW w ZSRR w danym okresie przeciwdziała rozwojowi socjalizmu.

            Osobliwością działalności kontrrewolucyjnej POW w tym okresie jest zaciekła walka przeciwko polityce i władzy radzieckiej prowadzona pod maską partyjności.

            POW rozwija akcję wciągania nowych członków i rozszerzenia sieci swych grup.

            Masowa działalność propagandowa POW nabrała wówczas rozmachu. POW atakowała ideologiczne pozycje Partii w kwestii polityki narodowościowej, budownictwa radzieckiego, polityki kulturalnej, polskiej w formie, a radzieckiej w treści.

            POW nie przerywała także działalności informacyjnej i wywiadowczej.

            Na odcinku kulturalno-oświatowym, przeciwstawiała się działalności instytucji kulturalnych według wzorców socjalistycznych.

            Jak w okresie walki z trockizmem, POW wspierając go usiłowała występować przeciw Partii, tak w tym okresie POW stanęła po stronie prawicowych odchyleń w WKP(b), popierając dwulicowość.

 

Czwarty okres.

 

            Od 1930 r. aż do dnia likwidacji POW, w Polsce kontynuowano politykę trzeciego okresu. Nasilono wysyłanie członków POW do ZSRR w charakterze członków KPP i KPZU. Podczas zaostrzenia się sytuacji pomiędzy Polską a Niemcami pod dojściu do władzy Hitlera, przygotowywaną interwencję przeciw ZSRR usiłowano zamaskować podpisaniem paktu o nieagresji. Nasiliły się tendencje do porozumienia z niemieckim faszyzmem, celem wspólnej napaści na ZSRR.

            Działalność POW w ZSRR znacznie się nasiliła. Dążono do zaprzepaszczenia osiągnięć „pięciolatki”, zniszczenia budownictwa kołchozowego, zwiększenia trudności, wzbudzenie niezadowolenia chłopstwa i ostatecznie do wywołania powstania, które otwarłoby wrota dla obcej interwencji.

Popierano petlurowców, działalność których skierowana była na to samo, a mianowicie na obalenie władzy radzieckiej drogą powstania i interwencji.

Realizując szkodnictwo na wszystkich możliwych odcinkach budownictwa socjalistycznego, wykorzystywano placówki naukowo-badawcze do propagowania swoich działań i przygotowywania kadr do kontrrewolucyjnej działalności.

Podnieść na odpowiedni poziom działania wywiadu politycznego i wojskowego, a także zorganizować regularny kontakt z centralnym ośrodkiem POW, celem swobodnego przepływu informacji.

Aby zrealizować wymienione cele, POW w ZSRR poszerzyło sieć swych organizacji, ogarniając nią główne miasta ZSRR – Moskwę, Charków, Kijów, Mińsk oraz ośrodki terenowe, stworzywszy sieć kontaktową między nimi.

POW zorganizowała informację wojskowo-polityczną i ustanowiła kontakt z zagranicą.

Umocniwszy się w instytucjach kulturalno-oświatowych zorganizowała w nich wywrotową działalność. Systematycznie wprowadzała w błąd organy partyjne i radzieckie. O zaistniałej w tych instytucjach i organizacjach sytuacji, gdzie na kierowniczych stanowiskach byli członkowie POW.

Podrywała autorytet Partii i władzy radzieckiej przy wzmacnianiu kierownictwa rejonu marchlewskiego. Sprzyjała kułackim wystąpieniom. Prowadziła robotę rozkładową burząc jedność kierownictwa partyjnego.

 

B. Skarbek

[podpis odręczny]

 

Przesłuchiwał:

Pełnomocnik SPO

Bordon

[podpis odręczny]

 

Oryginał, rękopis w języku rosyjskim.

DACO, fond 8840, op. 3, spr. 3298, ark. 3-12.